Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nedir?
İş Kanunumuzun 8. maddesinde iş sözleşmesi; bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme olarak tanımlanmıştır. Kanunun devam eden maddelerinde de tarafların, Kanun tarafından konulan sınırlamalar haricinde, ihtiyaçlarına uygun türde iş sözleşmesi düzenleyebilecekleri yer almaktadır. Buna göre; süre bakımından, çalışma biçimi açısından sınıflandırmalara gidildiği görülmektedir.
Bu yazımızda sizden gelen sorular ve uygulamada genellikle girişimci şirketlerin tercih etmekte olduğu “belirli süreli iş sözleşmelerine” değineceğiz.
Belirli süreli iş sözleşmesi Kanunun 11. maddesinde; belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi olarak tanımlanmıştır.
Bu tanımdan hareketle belirli süreli iş sözleşmelerinin özelliklerine bakacak olursak:
– Belirli süreli sözleşmede belirlenen süre/vade tereddüde yer vermeyecek şekilde açıkça anlaşılır olmalıdır. Zira belirli süreli iş sözleşmeleri sözleşmenin kurulduğu anda taraflarca sona erme anının bilindiği veya öngörülebildiği sözleşmelerdir. Bunun yanı sıra süre belirlenmeyip sözleşme konusu işten de sözleşmenin belirli süreli olduğu ortaya konulabilir. Ancak işin niteliği belirli bir süre olmakla beraber, projenin kapsamı itibarıyla sözleşmenin sona erme tarihinin objektif olarak öngörülemediği durumlarda, bu tip bir sözleşmenin belirli süreli olmadığı belirtilmektedir.
– İş hukukumuzda belirsiz süreli iş sözleşmeleri (herhangi bir süreye bağlı olarak yapılmamış sözleşmeler) işçinin daha lehine olduğundan, belirli süreli iş sözleşmeleri istisna olarak kabul edilmektedir. Çünkü belirsiz süreli iş sözleşmeleri; feshe bağlı sonuçlar, kıdem ve ihbar tazminatı, yeni iş arama izni, iş güvencesi(işe iade) gibi belirli süreli iş sözleşmelerine nazaran işçinin daha lehinedir.
Bu doğrultuda Kanun belirli süreli iş sözleşmesi yapma hakkının kötüye kullanılmasını engelleyip işçiyi korumak adına belirli iş sözleşmesi yapma hakkını objektif nedenlerle sınırlandırmıştır. Farklı bir ifadeyle, niteliği itibarıyla belirsiz süreli olan bir için belirli süreli iş sözleşmesi yapılamayacağı öngörülmüştür.
Yine bu yönde Kanunda, kural olarak, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) şekilde belirli iş sözleşmesi yapılamayacağı hükmüne yer verilmiştir. Kural olarak esaslı bir neden olmadan art arda yapılan belirli süreli iş sözleşmelerinin varlığı halinde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilecektir. (Yani esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar.)
Bu konuda son olarak Kanunun 12. maddesine bakmakta fayda var. İlgili maddeye göre, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. Emsal işçi, iş yerinde aynı veya benzeri işte belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçidir. İş yerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o iş kolunda şartlara uygun bir iş yerinde aynı veya benzer işi üstlenen belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi dikkate alınmaktadır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi Örneği
BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ |
İŞVERENİN
UNVAN : ……………………………………………………………….
ADRESİ : ……………………………………………………………….
SSK İşyeri Sicil Nosu : ……………………………………………………………….
Vergi Sicil Nosu : ……………………………………………………………….
PERSONELİN
Adı Soyadı : ……………………………………………………………………………………………
T.C.Kimlik No : ……………………………………………………………………………………………
Doğum Yeri ve Yılı : ……………………………………………………………………………………………
İkametgah Adresi : ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Ev ve Cep Tel : ……………………………………………………………………………………………
SÖZLEŞMENİN
Başlangıç Tarihi : ……/……/………….
Bitiş Tarihi : ……/……/………….
Sözleşmenin Türü : Belirli Sürelidir.
Ücret ( Brüt/Net ) : ………………………………………… TL/AYLIK
Yapılacak işin konusu : ……………………………………………………………………………
Deneme süresi : ( ) aydır / yoktur
-Sözleşmede adı geçen işveren deyimi,’ …………………………………………………………. ‘ni,
Personel deyimi ise bu sözleşme de ismi geçen ……………………………………………….’yı ifade eder.
MADDE 1) PERSONELİN SORUMLULUKLARI:
- Personel, tecrübe ve mesleki birikimine uygun olarak, şirketin vereceği bütün işleri ve görevleri yapmayı kabul ve taahhüt eder. Bu hizmetleri karşılığında belirtilen aylık ücret dışında herhangi bir ücret talep edemez.
- Personel, görevin ifasında ve işyeri disiplininin sağlanmasında; şirketin talimatlarına işveren tarafından belirlenen çalışma kurallarına, işyerinin genel politikalarına uyacağını kabul ve taahhüt eder. Personel, verilen işi özenle yapmak, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymak, işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerine riayet etmekle yükümlüdür.
- Personel, görevi nedeniyle kendisine ve bağlı bulunduğu birime teslim edilen demirbaş, her türlü mefruşat, elektronik teçhizat vb. eşyanın muhafazasından, hasar ve ziyan görmesinden sorumludur.
- Personel, görevi nedeniyle sahip olacağı işverenin ve işyerinin sırlarını üçüncü şahıs ve kurumlara veremez. İşçinin bu hükümlere aykırı hareket etmesi halinde işverenin tazminat hakkı saklıdır.
- Personel, işverenin yazılı izni olmadan başka herhangi bir kuruluş, şirkette çalışamaz, ortak olamaz, herhangi bir sıfatla görev alamaz. İşveren izin verip vermemekte serbesttir.
- Personel, gerektiği takdirde işyeri içinde unvanı veya niteliği benzer yahut birbirine yakın başka işlerde veya muvafakat aranmaksızın geçici veya devamlı olarak işveren tarafından görevlendirilebilir. Personel, görülen işin niteliğinde benzerlik olması şartıyla işçilerin işverene bağlı ve Büyükşehir belediye sınırları içindeki bir başka işyerine nakledilebilir.
- Personel, işveren tarafından tespit edilen günlük ve haftalık mesai çalışma saatleri ile ilgili düzenlemelere uymak zorundadır. Personelin işveren tarafından belirlenen ve işyerinde ilan edilen çalışma saatlerine uyulmaması ve mesaiye geç kalması halinde çalışmadığı saat ücreti kesilir. Bir ay içinde iki defa geç gelen personele ihtar verilir. İhtar almış personel bir daha işe geç kalırsa o gün işbaşı yaptırılmaz ve işe gelmemiş kabul edilir ve o günkü ücreti ile hafta tatili ücreti kesilir.
- Personel, ücretleri brüt ücrettir. Personel yıl içerisinde farklı gelir vergisi dilimlerine tabi olması, yasal mevzuatın devlet tarafından değiştirilmesi ve benzeri durumlarda meydana gelecek ücret değişikliklerini kabul eder.
- Personel, ay sonunda tahakkuk eden ve kendisine ücret bordrosu ile bildirilen ödemelere bir hafta içerisinde yazılı olarak itiraz eder. Bir hafta içerisinde itiraz da bulunulmaması halinde bordroya mutabık kalındığını kabul eder.
- Personel, istendiğinde fazla çalışma yapmayı, 4857 sayılı İş Kanununun 64. maddesi hükmüne uygun olarak telafi çalışmayı kabul eder, bayram ve genel tatil günlerinde çalışmayı peşinen kabul eder, çalışılan ulusal bayram ve genel tatillerde çalışılan her gün için bir günlük ücret ödenir. Fazla mesai yapılması halinde fazla mesainin her bir saati karşılığında normal saat ücretinin %50 fazlası ödenir. Hafta içinde kendisine hafta tatili verilen personel için pazar günü ”İş Günü” niteliğindedir.
- Personel, istendiğinde hizmet içi veya görevin gerektirdiği diğer eğitimlere katılmak zorundadır. Bu çeşit personelden zorunlu hizmet talep edilebilir.
- Personel, ikamet adresinde değişiklik olursa bunu yazılı olarak bir hafta içinde işverene bildirmek zorundadır. İşçinin yasal tebligat adresi işyerindeki adrestir.
MADDE 2) İŞVERENİN SORUMLULUKLARI:
- İşveren, personele ücretini çalıştığı her ayı takip eden ayın ilk haftası içerisinde ödeyecektir.
- İşveren, işçilik haklarını ödemek, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymak, işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
- Personelin ücretine yapılacak zam tamamen işverenin takdirindedir.
- İşveren, personele evlilik halinde 3 gün, ana-baba-kardeş-eş ve çocukların ölümü halinde 3 gün, eşinin doğum yapmasında 5 gün izin verir. Ancak, bu izinlerin ücretinin ödenip ödenmeyeceği tamamen işverenin takdirindedir. İşveren, 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen kıdeme göre 14-20 ve 26 gün ücretli izin vermek zorundadır.
- İşçinin talep ettiği ücretsiz izinlerin verilip verilmemesi tamamen işverenin takdirindedir. Ücretsiz izin süresince işçiye herhangi bir ücret ödenmez. Bir haftaya kadar verilen ücretsiz izinlerde hafta tatili ücreti kesilmez ve işçi çalışmadığı halde hafta tatili ücretine hak kazanır. Bir haftayı aşan ücretsiz izinlerde hafta tatili ücreti kesilir.
MADDE 3) SÖZLEŞME SÜRESİ, FESHİ VE TAZMİNATLAR:
- Taraflar, yukarıdaki maddelerde yazılı sorumluluklarını yerine getirmez ise karşı tarafa sözleşmeyi herhangi bir tazminat ödemeden feshetme hakkı doğduğunu kabul ve taahhüt etmişlerdir. İşyeri personel disiplin yönetmeliği hizmet akdinin devamı niteliğindedir.
- Sözleşme, tarafların karşılıklı anlaşması halinde bitiş tarihinden önce feshedilebilir. Sözleşmenin bitiş tarihinde, önceden herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın sözleşme kendiliğinden sona erer. Sözleşme süresinin bitiminde tarafların anlaşması halinde sözleşme aynı şartlarda uzar.
MADDE 4) SON HÜKÜMLER :
- Sözleşmede düzenlenmemiş konularda kanun ve mevzuat hükümleri saklıdır.
- Uyuşmazlıklarda çözüm mercii arabulucu, mahkeme ve icra daireleridir.
- İş bu hizmet akdi, ……/……/…………. tarihinde tanzimle okundu ve kabulle imzalandı.
İşveren veya Vekili Personel |
(İmza Kaşe) (İmza)
Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nedir?
İş Kanunumuzun 8. maddesinde iş sözleşmesi; bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşme olarak tanımlanmıştır. Kanunun devam eden maddelerinde de tarafların, Kanun tarafından konulan sınırlamalar haricinde, ihtiyaçlarına uygun türde iş sözleşmesi düzenleyebilecekleri yer almaktadır. Buna göre; süre bakımından, çalışma biçimi açısından sınıflandırmalara gidildiği görülmektedir.
Bu yazımızda sizden gelen sorular ve uygulamada genellikle girişimci şirketlerin tercih etmekte olduğu “belirli süreli iş sözleşmelerine” değineceğiz.
Belirli süreli iş sözleşmesi Kanunun 11. maddesinde; belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara bağlı olarak yazılı şekilde yapılan iş sözleşmesi olarak tanımlanmıştır.
Bu tanımdan hareketle belirli süreli iş sözleşmelerinin özelliklerine bakacak olursak:
– Belirli süreli sözleşmede belirlenen süre/vade tereddüde yer vermeyecek şekilde açıkça anlaşılır olmalıdır. Zira belirli süreli iş sözleşmeleri sözleşmenin kurulduğu anda taraflarca sona erme anının bilindiği veya öngörülebildiği sözleşmelerdir. Bunun yanı sıra süre belirlenmeyip sözleşme konusu işten de sözleşmenin belirli süreli olduğu ortaya konulabilir. Ancak işin niteliği belirli bir süre olmakla beraber, projenin kapsamı itibarıyla sözleşmenin sona erme tarihinin objektif olarak öngörülemediği durumlarda, bu tip bir sözleşmenin belirli süreli olmadığı belirtilmektedir.
– İş hukukumuzda belirsiz süreli iş sözleşmeleri (herhangi bir süreye bağlı olarak yapılmamış sözleşmeler) işçinin daha lehine olduğundan, belirli süreli iş sözleşmeleri istisna olarak kabul edilmektedir. Çünkü belirsiz süreli iş sözleşmeleri; feshe bağlı sonuçlar, kıdem ve ihbar tazminatı, yeni iş arama izni, iş güvencesi(işe iade) gibi belirli süreli iş sözleşmelerine nazaran işçinin daha lehinedir.
Bu doğrultuda Kanun belirli süreli iş sözleşmesi yapma hakkının kötüye kullanılmasını engelleyip işçiyi korumak adına belirli iş sözleşmesi yapma hakkını objektif nedenlerle sınırlandırmıştır. Farklı bir ifadeyle, niteliği itibarıyla belirsiz süreli olan bir için belirli süreli iş sözleşmesi yapılamayacağı öngörülmüştür.
Yine bu yönde Kanunda, kural olarak, esaslı bir neden olmadıkça, birden fazla üst üste (zincirleme) şekilde belirli iş sözleşmesi yapılamayacağı hükmüne yer verilmiştir. Kural olarak esaslı bir neden olmadan art arda yapılan belirli süreli iş sözleşmelerinin varlığı halinde iş sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilecektir. (Yani esaslı nedene dayalı zincirleme iş sözleşmeleri, belirli süreli olma özelliğini korurlar.)
Bu konuda son olarak Kanunun 12. maddesine bakmakta fayda var. İlgili maddeye göre, belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. Emsal işçi, iş yerinde aynı veya benzeri işte belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçidir. İş yerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o iş kolunda şartlara uygun bir iş yerinde aynı veya benzer işi üstlenen belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi dikkate alınmaktadır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi Örneği
BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ |
İŞVERENİN
UNVAN : ……………………………………………………………….
ADRESİ : ……………………………………………………………….
SSK İşyeri Sicil Nosu : ……………………………………………………………….
Vergi Sicil Nosu : ……………………………………………………………….
PERSONELİN
Adı Soyadı : ……………………………………………………………………………………………
T.C.Kimlik No : ……………………………………………………………………………………………
Doğum Yeri ve Yılı : ……………………………………………………………………………………………
İkametgah Adresi : ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………….
Ev ve Cep Tel : ……………………………………………………………………………………………
SÖZLEŞMENİN
Başlangıç Tarihi : ……/……/………….
Bitiş Tarihi : ……/……/………….
Sözleşmenin Türü : Belirli Sürelidir.
Ücret ( Brüt/Net ) : ………………………………………… TL/AYLIK
Yapılacak işin konusu : ……………………………………………………………………………
Deneme süresi : ( ) aydır / yoktur
-Sözleşmede adı geçen işveren deyimi,’ …………………………………………………………. ‘ni,
Personel deyimi ise bu sözleşme de ismi geçen ……………………………………………….’yı ifade eder.
MADDE 1) PERSONELİN SORUMLULUKLARI:
- Personel, tecrübe ve mesleki birikimine uygun olarak, şirketin vereceği bütün işleri ve görevleri yapmayı kabul ve taahhüt eder. Bu hizmetleri karşılığında belirtilen aylık ücret dışında herhangi bir ücret talep edemez.
- Personel, görevin ifasında ve işyeri disiplininin sağlanmasında; şirketin talimatlarına işveren tarafından belirlenen çalışma kurallarına, işyerinin genel politikalarına uyacağını kabul ve taahhüt eder. Personel, verilen işi özenle yapmak, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymak, işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerine riayet etmekle yükümlüdür.
- Personel, görevi nedeniyle kendisine ve bağlı bulunduğu birime teslim edilen demirbaş, her türlü mefruşat, elektronik teçhizat vb. eşyanın muhafazasından, hasar ve ziyan görmesinden sorumludur.
- Personel, görevi nedeniyle sahip olacağı işverenin ve işyerinin sırlarını üçüncü şahıs ve kurumlara veremez. İşçinin bu hükümlere aykırı hareket etmesi halinde işverenin tazminat hakkı saklıdır.
- Personel, işverenin yazılı izni olmadan başka herhangi bir kuruluş, şirkette çalışamaz, ortak olamaz, herhangi bir sıfatla görev alamaz. İşveren izin verip vermemekte serbesttir.
- Personel, gerektiği takdirde işyeri içinde unvanı veya niteliği benzer yahut birbirine yakın başka işlerde veya muvafakat aranmaksızın geçici veya devamlı olarak işveren tarafından görevlendirilebilir. Personel, görülen işin niteliğinde benzerlik olması şartıyla işçilerin işverene bağlı ve Büyükşehir belediye sınırları içindeki bir başka işyerine nakledilebilir.
- Personel, işveren tarafından tespit edilen günlük ve haftalık mesai çalışma saatleri ile ilgili düzenlemelere uymak zorundadır. Personelin işveren tarafından belirlenen ve işyerinde ilan edilen çalışma saatlerine uyulmaması ve mesaiye geç kalması halinde çalışmadığı saat ücreti kesilir. Bir ay içinde iki defa geç gelen personele ihtar verilir. İhtar almış personel bir daha işe geç kalırsa o gün işbaşı yaptırılmaz ve işe gelmemiş kabul edilir ve o günkü ücreti ile hafta tatili ücreti kesilir.
- Personel, ücretleri brüt ücrettir. Personel yıl içerisinde farklı gelir vergisi dilimlerine tabi olması, yasal mevzuatın devlet tarafından değiştirilmesi ve benzeri durumlarda meydana gelecek ücret değişikliklerini kabul eder.
- Personel, ay sonunda tahakkuk eden ve kendisine ücret bordrosu ile bildirilen ödemelere bir hafta içerisinde yazılı olarak itiraz eder. Bir hafta içerisinde itiraz da bulunulmaması halinde bordroya mutabık kalındığını kabul eder.
- Personel, istendiğinde fazla çalışma yapmayı, 4857 sayılı İş Kanununun 64. maddesi hükmüne uygun olarak telafi çalışmayı kabul eder, bayram ve genel tatil günlerinde çalışmayı peşinen kabul eder, çalışılan ulusal bayram ve genel tatillerde çalışılan her gün için bir günlük ücret ödenir. Fazla mesai yapılması halinde fazla mesainin her bir saati karşılığında normal saat ücretinin %50 fazlası ödenir. Hafta içinde kendisine hafta tatili verilen personel için pazar günü ”İş Günü” niteliğindedir.
- Personel, istendiğinde hizmet içi veya görevin gerektirdiği diğer eğitimlere katılmak zorundadır. Bu çeşit personelden zorunlu hizmet talep edilebilir.
- Personel, ikamet adresinde değişiklik olursa bunu yazılı olarak bir hafta içinde işverene bildirmek zorundadır. İşçinin yasal tebligat adresi işyerindeki adrestir.
MADDE 2) İŞVERENİN SORUMLULUKLARI:
- İşveren, personele ücretini çalıştığı her ayı takip eden ayın ilk haftası içerisinde ödeyecektir.
- İşveren, işçilik haklarını ödemek, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymak, işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
- Personelin ücretine yapılacak zam tamamen işverenin takdirindedir.
- İşveren, personele evlilik halinde 3 gün, ana-baba-kardeş-eş ve çocukların ölümü halinde 3 gün, eşinin doğum yapmasında 5 gün izin verir. Ancak, bu izinlerin ücretinin ödenip ödenmeyeceği tamamen işverenin takdirindedir. İşveren, 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen kıdeme göre 14-20 ve 26 gün ücretli izin vermek zorundadır.
- İşçinin talep ettiği ücretsiz izinlerin verilip verilmemesi tamamen işverenin takdirindedir. Ücretsiz izin süresince işçiye herhangi bir ücret ödenmez. Bir haftaya kadar verilen ücretsiz izinlerde hafta tatili ücreti kesilmez ve işçi çalışmadığı halde hafta tatili ücretine hak kazanır. Bir haftayı aşan ücretsiz izinlerde hafta tatili ücreti kesilir.
MADDE 3) SÖZLEŞME SÜRESİ, FESHİ VE TAZMİNATLAR:
- Taraflar, yukarıdaki maddelerde yazılı sorumluluklarını yerine getirmez ise karşı tarafa sözleşmeyi herhangi bir tazminat ödemeden feshetme hakkı doğduğunu kabul ve taahhüt etmişlerdir. İşyeri personel disiplin yönetmeliği hizmet akdinin devamı niteliğindedir.
- Sözleşme, tarafların karşılıklı anlaşması halinde bitiş tarihinden önce feshedilebilir. Sözleşmenin bitiş tarihinde, önceden herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın sözleşme kendiliğinden sona erer. Sözleşme süresinin bitiminde tarafların anlaşması halinde sözleşme aynı şartlarda uzar.
MADDE 4) SON HÜKÜMLER :
- Sözleşmede düzenlenmemiş konularda kanun ve mevzuat hükümleri saklıdır.
- Uyuşmazlıklarda çözüm mercii arabulucu, mahkeme ve icra daireleridir.
- İş bu hizmet akdi, ……/……/…………. tarihinde tanzimle okundu ve kabulle imzalandı.
İşveren veya Vekili Personel |
(İmza Kaşe) (İmza)